Wat wordt nu het kantoor van de toekomst?

Over de post-pandemische werkplek weten we slechts één ding zeker: dat niémand het zeker weet. Een consensus over de kantooromgeving van de toekomst blijft uit, maar gewapend met de expertise van enkele vakspecialisten trachtte De Derde Long op het najaarsevent van 22 november toch enige klaarheid te scheppen. Niet om de toekomst te voorspellen, wel om ze voor te stellen. Dat resulteerde in een handvest voor de bouwheer en architect die vandaag beginnen aan het kantoor van morgen.

De valkuil van thuiswerksurveys

Professor Frederik Anseel mocht de spits afbijten. Volgens hem is de coronacrisis een unieke gebeurtenis: het is een zeldzaam voorbeeld van een globale schok die overal ter wereld synchroon om zich heen grijpt. Daarom is de situatie zo interessant vanuit zijn oogpunt, een gedragspsychologisch perspectief: “De situatie sleept al twee jaar aan – tijd genoeg om gewoontes ingebakken te krijgen. We staan aan het einde van het begin van een nieuw normaal, en wereldwijd worstelen bedrijven met dezelfde vraag: hoe gaan we verder vanaf hier?”

Die vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. Intussen hebben werknemers de pandemie aangegrepen om stil te staan bij hun loopbaan, tijdsindeling, work-life balans… Toch benadrukt Anseel dat men rekening moet houden met een fundamenteel psychologisch inzicht: “mensen zijn zeer slecht in het voorspellen van hun eigen gedrag in risicosituaties. Pas dus op met surveys om te polsen naar hybride- en thuiswerk. Vaak weten werknemers het zélf niet zo goed.”

Leren van fouten uit het verleden

Anseel vervolgt: “HR betrekken bij het kantoor van de toekomst is niet zonder enig risico, want wie als organisatie denkt menselijk gedrag te kunnen voorspellen, is eraan voor de moeite. Zo kwam de goedbedoelde evolutie naar landschapskantoren – een historische fout – als een boomerang terug in het gezicht van HR-diensten wereldwijd. Onthoud vooral dat kantoorgebouwen ten dienste moeten staan van mensen, en best zo flexibel mogelijk ontworpen en ingericht worden, zodat de kantooromgeving en de mensen die er werken zich zeer snel kunnen aanpassen. Bouwers die denken menselijk gedrag te kunnen voorspellen of reguleren koesteren ijdele hoop.”

Geen blauwdruk, wel oriëntatiepunten

Stefaan Vandist, foresight & innovation consultant, onderschrijft Anseels waarschuwing dat de toekomst zeer moeilijk te voorspellen is, maar plaatst toch een kanttekening: “we kunnen de toekomst niet voorspellen, maar wel voorstellen. Met de juiste tools en de nodige expertise, kom je tot berekende aannames en scenario’s. De onvoltooide bètaprincipes die we daaruit puurden vormen geenszins dé blauwdruk voor het kantoor van de toekomst, maar bieden wel oriëntatiepunten om beslissingen te nemen in een tijd vol onzekerheid. Die oriëntatiepunten hebben we in een handvest gegoten waarmee bouwers aan de slag kunnen rond het kantoor van de toekomst.”

Geen one-size-fits-all

Helaas moest de helft van het zeskoppige panel verstek laten onder druk van de vierde besmettingsgolf – Jan Denys (Randstad), Liesbeth Reekmans (IBEVE/IDEWE) en Paul Janssen (BNP Paribas Fortis) volgden noodgedwongen via livestream. Dat maakte de discussie van de avond er evenwel niet minder boeiend op: met Annick Vandenbulcke (Colliers), Kurt Florus (NNOF) en Philippe Van der Velpen (Prepared Minds) was er meer dan genoeg expertise aanwezig om een verhelderende blik op de toekomst van het kantoor te werpen. Vandenbulcke is het volmondig eens met Vandist: volgens haar bestaat zoiets als dé blauwdruk van het kantoor van de toekomst simpelweg niet: “Er is geen one-size-fits-all: elk bedrijf heeft een ander DNA, en moet zelf bepalen wat best werkt voor hen. Bovendien heeft de coronacrisis bewezen dat flexibiliteit in inrichting en in aanbod van soorten werkplekken geen overbodige luxe is: zo kan je veel beter inspelen op nieuwe, soms abrupte ontwikkelingen.”

Werknemers tegen zichzelf beschermen

Kurt Florus, expert in een duurzame transformatie van de werkomgeving, onderschrijft Vandenbulckes observatie, en benadrukt daarbij dat een overgang naar nieuwe werkvormen best gepaard gaat met duidelijke regels en afspraken - ook om mensen tegen zichzelf te beschermen. “Thuiswerk vervaagt de grens tussen thuis en werk. Er zijn werknemers die van ’s morgens vroeg tot ’s avonds ontiegelijk laat zouden blijven doorwerken. Het nieuwe werken moet gepaard gaan met duidelijke regels rond arbeidshygiëne, om overbelasting te voorkomen,” zegt Florus.

Werkondersteunend, niet werkbepalend

Interieurarchitect Philippe Van der Velpen staat Florus bij: “Het gaat erom mensen voldoende regelcapaciteiten te geven om hen te laten werken op de voor hen best denkbare manier. Kantoorbouwers en organisaties benaderen het kantoor best met een zo ruim mogelijke blik."

Hij licht toe: "Het gaat om meer dan enkel een kantoorgebouw, het gaat ook om het individu dat erin moet werken, zijn of haar thuiswerkplek als integraal onderdeel van de toekomstige manier van werken, de brede maatschappelijke en ecologische context… We moeten beseffen dat kantoorinfrastructuur werkondersteunend moet zijn, niet werkbepalend.”

Download het handvest

Dit event wordt u GRATIS aangeboden dankzij de partners van De Derde Long.